Nghỉ hè là khoảng thời gian lý tưởng để trẻ em tái tạo năng lượng, phát triển kỹ năng và trải nghiệm thực tế. Tuy nhiên, đối với nhiều gia đình, kỳ nghỉ hè lại trở thành giai đoạn “mệt mỏi” nhất trong năm. Nguyên nhân không chỉ xuất phát từ sự thay đổi trong nhịp sống sinh hoạt mà còn đến từ nỗi lo lắng về việc con trẻ đang ngày càng “lún sâu” vào thế giới mạng, nơi mà tưởng chừng chỉ để giải trí nhưng lại có thể dẫn đến nhiều hệ lụy khó lường.
Chị L.T.P, cư dân phường Bồ Đề, Hà Nội, là một trong số nhiều gia đình đang phải đối mặt với thách thức này. Chị P. chia sẻ, sau gần hai tháng nghỉ hè, các con của chị đã bắt đầu có những dấu hiệu thay đổi tính cách rõ rệt. Chúng trở nên hay cáu gắt, làm việc qua loa và chỉ mong muốn nhanh chóng quay lại với điện thoại hay tivi. Đặc biệt, cô con gái lớn 12 tuổi của chị dường như không thể rời mắt khỏi chiếc điện thoại, thậm chí đến mức ăn uống hay đi vệ sinh cũng không rời tay.
Theo bác sĩ Nguyễn Như Mạnh, Thạc sĩ Tâm lý học lâm sàng, việc lạm dụng internet và trò chơi điện tử có thể gây ra những tác động tiêu cực đến sức khỏe tâm thần của trẻ. Nghiện game và internet có thể dẫn đến các rối loạn tâm thần như trầm cảm, lo âu, căng thẳng kéo dài. Ngoài ra, điều này còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng giao tiếp xã hội, gây rối loạn giấc ngủ, mất ngủ và làm suy giảm hiệu quả học tập cũng như công việc.
Tiến sĩ Đặng Hoàng Ngân, chuyên gia tâm lý học phát triển trẻ em và thanh thiếu niên, cũng cảnh báo rằng trẻ em sử dụng mạng xã hội có nguy cơ bắt chước hành vi xấu lan truyền trên mạng, hình thành niềm tin lệch lạc về giá trị đạo đức, giá trị sống. Một số trẻ có thể tin rằng mạng xã hội là nơi chứa mọi lời giải, thậm chí coi người nổi tiếng là “kim chỉ nam” về tư duy và hành vi hay tin rằng sự giàu có là mục tiêu tối thượng.
Không chỉ vậy, theo PGS.TS Nguyễn Trọng Lưu, Phó Chủ tịch Hội Phục hồi chức năng Việt Nam, tình trạng sa sút trí tuệ tưởng chỉ xảy ra ở người cao tuổi, nhưng ngày càng có nhiều người trẻ có biểu hiện suy giảm trí nhớ, kém tương tác xã hội và đang bước vào ngưỡng sa sút trí tuệ sớm.
Để giúp trẻ không lún sâu vào thế giới mạng, các chuyên gia tâm lý khuyên rằng cha mẹ nên đồng hành, trò chuyện và định hướng để trẻ sử dụng công nghệ một cách an toàn, lành mạnh. Thay vì kiểm soát gắt gao, cha mẹ nên tạo điều kiện để con tham gia những hoạt động ý nghĩa như thể thao, học năng khiếu, kỹ năng sống, hoạt động cộng đồng. Cha mẹ cũng nên xây dựng thời gian biểu linh hoạt nhưng hợp lý, cân bằng giữa giải trí, vận động thể chất, đọc sách và sinh hoạt ngoài trời.
Nếu nhận thấy trẻ có dấu hiệu thay đổi hành vi như cáu gắt, lo lắng, hay rối loạn giấc ngủ, kém tập trung, ngại giao tiếp, buồn chán, học tập sa sút, cha mẹ cần nhanh chóng tìm đến chuyên gia tâm lý để được hỗ trợ kịp thời. Việc can thiệp sớm có thể giúp trẻ vượt qua những khó khăn và phát triển một cách toàn diện.
Các bậc phụ huynh cần nhận thức được rằng, việc quản lý và định hướng sử dụng công nghệ cho trẻ không chỉ là trách nhiệm của gia đình mà còn cần sự phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường và cộng đồng. Bằng cách cùng nhau chung tay, chúng ta có thể giúp trẻ em xây dựng một tương lai sáng sủa và khỏe mạnh, cả về thể chất lẫn tinh thần.
