Dân số Việt Nam đang đối mặt với một thách thức lớn khi Tổng tỷ suất sinh (TFR) trong năm 2024 chỉ đạt mức 1,91 con/phụ nữ, mức thấp nhất trong lịch sử. Nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này được cho là do giá nhà đất tăng cao, khiến người trẻ không thể “an cư” và từ bỏ kế hoạch lập gia đình, sinh con. Hiện tượng “Thế hệ 3 Không” – Không nhà, Không hôn nhân, Không sinh con – đang hình thành một cách lặng lẽ.
Việt Nam đang tiến nhanh đến trạng thái “xã hội ít trẻ em” và nguy cơ rơi vào bẫy “già hóa trước khi giàu”. Kinh nghiệm từ nhiều quốc gia cho thấy rằng mức sinh giảm sâu rất khó phục hồi. Một trong những nguyên nhân thầm lặng nhưng quan trọng dẫn đến đà giảm sinh là giá nhà đất tăng phi mã. Tại các đô thị lớn như Hà Nội và TP.HCM, nhà ở đã vượt xa tầm với của người trẻ. Không ít người trẻ từ bỏ giấc mơ lập gia đình, chọn sống một mình, làm nghề tự do, tận hưởng trải nghiệm cá nhân.
Một khảo sát gần đây cho thấy 62% người trẻ cho biết họ trì hoãn kết hôn vì lý do tài chính, trong đó nhà ở là mối lo lớn nhất. Việt Nam đang đứng trước các hệ lụy như suy giảm năng suất lao động, thiếu hụt nguồn lực đóng góp vào bảo hiểm, y tế, và áp lực ngân sách cho chăm sóc người cao tuổi tăng mạnh. Từ năm 2011, Việt Nam đã bước vào giai đoạn già hóa dân số. Đến năm 2024, cả nước có khoảng 14,2 triệu người từ 60 tuổi trở lên. Con số này dự báo sẽ lên tới 18 triệu vào năm 2030, chiếm 25% dân số.
Chính sách nhà ở không chỉ là câu chuyện kinh tế, mà còn là điều kiện tồn tại của một quốc gia trong tương lai. Đã đến lúc cần nhìn thẳng vào vấn đề và hành động quyết liệt để giải quyết tận gốc vấn đề nhà ở, động lực cốt lõi để người trẻ an cư, lạc nghiệp và sinh con. Điều này đòi hỏi sự tham gia và phối hợp chặt chẽ giữa các cấp chính quyền, các ngành và toàn xã hội để tạo ra những giải pháp nhà ở phù hợp và khả thi cho người trẻ.
Nhìn từ góc độ kinh tế, giải quyết vấn đề nhà ở không chỉ giúp tăng cường động lực cho người trẻ lập gia đình và sinh con, mà còn góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, phát triển bền vững. Nhà ở là một trong những nhu cầu cơ bản và quan trọng nhất của con người, đặc biệt là trong giai đoạn phát triển hiện nay.
Cuối cùng, việc giải quyết vấn đề nhà ở cần được thực hiện một cách toàn diện và bền vững, bao gồm việc xây dựng các chính sách hỗ trợ nhà ở cho người trẻ, cải thiện môi trường đầu tư và phát triển thị trường bất động sản, cũng như tăng cường quản lý và giám sát việc thực hiện các chính sách này. Đây là một thách thức lớn nhưng cũng là một cơ hội để Việt Nam phát triển bền vững và thịnh vượng trong tương lai.
