Thị trường chứng khoán Việt Nam đã đạt được mốc 10,2 triệu tài khoản giao dịch tính đến ngày 30/6/2025, với nhà đầu tư cá nhân chiếm 99,82% và đóng góp hơn 80% giá trị giao dịch. Điều này cho thấy nhà đầu tư cá nhân không chỉ chiếm ưu thế mà còn đóng vai trò chi phối với thanh khoản và vận hành thị trường.

Tuy nhiên, theo số liệu thống kê, 95% nhà đầu tư cá nhân đang thua lỗ. ‘Tuổi thọ’ trung bình của một nhà đầu tư trên thị trường thường chỉ kéo dài khoảng hai năm. Bà Nguyễn Ngọc Linh, Tổng Giám đốc Công ty CP Chứng khoán DNSE, chia sẻ: ‘Chúng tôi cảm thấy thật đáng tiếc khi nhiều nhà đầu tư đã tiếp cận tới cơ hội tăng trưởng tài sản mà phải từ bỏ sau hai năm ‘bơi’ trong thị trường mà không có nơi để tiếp sức’.

Ông Nguyễn Sơn, Chủ tịch Hội đồng thành viên Tổng công ty Lưu ký và Bù trừ chứng khoán Việt Nam, cho rằng tỷ lệ áp đảo của nhà đầu tư cá nhân phản ánh đặc điểm văn hóa đầu tư ở các nước Á Đông. Nhóm nhà đầu tư cá nhân dễ bị tổn thương trước các biến động thị trường. Khả năng chống đỡ rủi ro của họ khi thị trường có biến động không cao bằng các định chế, làm cho mức độ phức tạp của thị trường càng lớn hơn.

Để nâng cao nhận thức và năng lực đầu tư của nhà đầu tư cá nhân, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) đã triển khai nhiều giải pháp. Cụ thể, UBCKNN đã cải thiện khung pháp lý và minh bạch hóa thông tin để nâng cao khả năng tiếp cận và độ tin cậy cho nhà đầu tư quốc tế. Thông tin bằng tiếng Anh được triển khai ngày càng đồng bộ, góp phần giúp nhà đầu tư nước ngoài tiếp cận thông tin một cách nhanh chóng và minh bạch hơn.

Bên cạnh đó, các chương trình đào tạo, hội thảo, truyền thông chính thống về tài chính cá nhân và đầu tư chứng khoán được cho là rất cần thiết, từ đó giúp hình thành lực lượng nhà đầu tư cá nhân chuyên nghiệp, hiểu biết và đồng hành lâu dài với thị trường. Phát triển các định chế tài chính trung gian như quỹ đầu tư, công ty bảo hiểm là hết sức cần thiết nhằm dẫn dắt dòng vốn trên thị trường theo hướng bền vững hơn.

Ông Hoàng Thế Hưng, thành viên Hội đồng quản trị Ngân hàng Eximbank, cho rằng muốn có nhà đầu tư chất lượng thì trước hết phải tạo ra môi trường đầu tư chất lượng. Điều này đòi hỏi cả thị trường phải có ‘rổ hàng hóa’ tốt và cơ chế vận hành minh bạch. Về phía cơ quan quản lý, nhiệm vụ trọng tâm là xây dựng một môi trường đầu tư minh bạch và công bằng. Cần có các công cụ cảnh báo sớm những hành vi bất thường trên thị trường như thao túng, làm giá… Như vậy mới tạo được niềm tin cho nhà đầu tư và thu hút dòng vốn nước ngoài.

Chuyên nghiệp hóa nhà đầu tư cá nhân không chỉ là yêu cầu đặt ra để thị trường chứng khoán phát triển bền vững, mà còn là một phần không thể thiếu trong lộ trình nâng hạng thị trường. Khi nhà đầu tư cá nhân được trang bị đầy đủ kiến thức, kỹ năng, họ không chỉ tự bảo vệ được mình trước rủi ro mà còn trở thành lực đẩy quan trọng thúc đẩy thị trường minh bạch, ổn định và hấp dẫn hơn trong mắt các nhà đầu tư quốc tế.

Thị trường chứng khoán Việt Nam hiện đang đối mặt với nhiều thách thức trong việc nâng cao nhận thức và niềm tin của nhà đầu tư, đặc biệt là nhà đầu tư cá nhân. Theo bà Vũ Thị Chân Phương, Chủ tịch Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN), thanh khoản bình quân 10 phiên gần đây trên thị trường chứng khoán Việt Nam đã đạt mức ấn tượng, đứng đầu khu vực Đông Nam Á với giá trị giao dịch lớn và tốc độ tăng trưởng đáng kể. Tuy nhiên, nâng hạng thị trường chứng khoán là một giải pháp quan trọng để thu hút vốn đầu tư nước ngoài, nhưng không phải là mục tiêu cuối cùng mà là một quá trình dài hạn đòi hỏi sự xây dựng niềm tin vào một thị trường minh bạch, hiện đại và hội nhập.

Tại Hội thảo ‘Nâng cao nhận thức nhà đầu tư hướng tới nâng hạng thị trường chứng khoán’ do Tạp chí Nhà đầu tư tổ chức, các chuyên gia đã thảo luận về nhiều vấn đề quan trọng. Bà Lê Thị Ngọc Ánh, Giám đốc vận hành InvestingPro, chỉ ra rằng 85% nhà đầu tư ra quyết định dựa trên tin đồn và 90% bán ngay khi có tin tiêu cực chưa được kiểm chứng, điều này khiến thị trường dễ hoảng loạn và ảnh hưởng đến doanh nghiệp.

Ông Bùi Hoàng Hải, Phó Chủ tịch UBCKNN, cho biết dòng vốn ngoại đã có tín hiệu tích cực với hơn 13.000 tỷ đồng mua ròng trong nửa đầu tháng 7. Việc triển khai cơ chế giao dịch không cần ký quỹ (NPF) đã giúp gia tăng giao dịch của khối ngoại, hiện chiếm hơn 50% lệnh mua và có tỷ lệ lỗi cực thấp.

Tuy nhiên, thị trường chứng khoán Việt Nam hiện nay vẫn còn nhiều thách thức. Theo số liệu của VSD, đến ngày 30/6, thị trường chứng khoán có 10,2 triệu tài khoản giao dịch, trong đó nhà đầu tư cá nhân chiếm đến 99,82%, nhà đầu tư tổ chức chỉ 0,18% và nhà đầu tư nước ngoài gần 0,5%. Nhà đầu tư cá nhân chiếm đến trên 80% giá trị giao dịch toàn thị trường.

Ông Nguyễn Sơn, Chủ tịch HĐTV VSD, cho hay hiện nay 99,78% tài khoản chứng khoán thuộc về nhà đầu tư cá nhân – đối tượng có hạn chế về năng lực tài chính, kiến thức và dễ bị chi phối bởi tâm lý đám đông, khiến thị trường biến động mạnh. Do đó, cần đẩy mạnh tuyên truyền, đào tạo qua nhiều hình thức và phát triển các định chế như quỹ đầu tư, bảo hiểm.

Để khuyến khích đầu tư qua các tổ chức chuyên nghiệp, cần có chính sách ưu đãi thuế. Ông Đỗ Ngọc Quỳnh, Tổng thư ký Hiệp hội Thị trường trái phiếu Việt Nam, cho biết ngành quản lý quỹ trong nước còn non trẻ, mới chiếm khoảng 6% GDP (tương đương 26 tỷ USD). Để phát triển ngành này, cần một sân chơi minh bạch, công bằng, nơi các công ty quản lý quỹ có năng lực có thể cạnh tranh bình đẳng, từ đó tạo ra sản phẩm hiệu quả, thu hút nhà đầu tư.

Tóm lại, để nâng cao nhận thức và niềm tin của nhà đầu tư, cần có sự minh bạch, pháp lý nghiêm minh và chuyên nghiệp trong thực thi. Đồng thời, cần đẩy mạnh tuyên truyền, đào tạo và phát triển các định chế như quỹ đầu tư, bảo hiểm để giúp nhà đầu tư cá nhân có thể đầu tư hiệu quả và an toàn. Việc nâng hạng thị trường chứng khoán là một quá trình dài hạn đòi hỏi sự nỗ lực và commitment từ tất cả các bên liên quan.

InvestingPro là một trong những công ty cung cấp giải pháp và dịch vụ cho nhà đầu tư, với mục tiêu giúp nhà đầu tư đưa ra quyết định thông minh và hiệu quả.

Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) là cơ quan quản lý và giám sát thị trường chứng khoán Việt Nam, có nhiệm vụ xây dựng và thực hiện chính sách quản lý và giám sát thị trường chứng khoán.

VSD là công ty cung cấp dịch vụ lưu ký và thanh toán cho thị trường chứng khoán Việt Nam, có nhiệm vụ đảm bảo an toàn và hiệu quả cho các giao dịch chứng khoán.