Từ tháng 11/2018, hàng loạt chính sách mới trong các lĩnh vực kinh tế – xã hội sẽ có hiệu lực, ảnh hưởng trực tiếp đến cuộc sống của người dân và hoạt động của doanh nghiệp.

Trong lĩnh vực lao động, Nghị định 121/2018/NĐ-CP của Chính phủ sửa đổi Nghị định 49/2013/NĐ-CP quy định chi tiết thi hành một số điều của Bộ luật Lao động về tiền lương. Theo đó, doanh nghiệp sử dụng dưới 10 lao động được miễn thủ tục gửi thang lương, bảng lương, định mức lao động cho cơ quan quản lý Nhà nước về lao động cấp huyện nơi đặt cơ sở sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp. Điều này nhằm giảm bớt gánh nặng hành chính cho các doanh nghiệp nhỏ, tạo điều kiện thuận lợi cho họ trong việc thực hiện các quy định về lao động.

Cũng liên quan đến hoạt động của doanh nghiệp, Nghị định 119/2018/NĐ-CP quy định về các đối tượng được cơ quan thuế cung cấp dịch vụ hóa đơn điện tử miễn phí. Hộ, cá nhân kinh doanh, trừ hộ, cá nhân kinh doanh có doanh thu năm trước từ 3 tỷ đồng trở lên trong lĩnh vực nông nghiệp, lâm nghiệp, công nghiệp, xây dựng hoặc 10 tỷ đồng trở lên lĩnh vực thương mại, dịch vụ, sẽ được cấp hóa đơn điện tử miễn phí. Việc áp dụng hóa đơn điện tử miễn phí này sẽ giúp các hộ và cá nhân kinh doanh tiết kiệm chi phí và tăng cường hiệu quả trong việc quản lý hóa đơn.

Bên cạnh đó, Thông tư 23/2018/TT-NHNN quy định về 7 trường hợp phải thu hồi giấy phép của quỹ tín dụng nhân dân, bao gồm: Quỹ tự nguyện xin giải thể khi có khả năng thanh toán hết các khoản nợ và nghĩa vụ tài sản khác; Hồ sơ đề nghị cấp phép của Quỹ có thông tin gian lận để đủ điều kiện được cấp giấy phép;… Việc quy định rõ các trường hợp thu hồi giấy phép này sẽ giúp tăng cường quản lý và giám sát hoạt động của các quỹ tín dụng nhân dân, đảm bảo an toàn và ổn định của hệ thống tài chính.

Trong lĩnh vực ngân hàng, Nghị định 117/2018/NĐ-CP quy định tương đối chặt chẽ về việc bảo vệ bí mật, thông tin khách hàng tại các ngân hàng. Theo đó, chỉ có 2 trường hợp ngân hàng được cung cấp thông tin khách hàng: Tổ chức khác, cá nhân có quyền yêu cầu cung cấp thông tin khách hàng được quy định tại Bộ luật, Luật, Nghị quyết của Quốc hội; Có sự chấp thuận của khách hàng. Điều này nhằm bảo vệ quyền lợi và thông tin cá nhân của khách hàng, tăng cường niềm tin vào hệ thống ngân hàng.

Về vấn đề bán hàng đa cấp, Nghị định 141/2018/NĐ-CP được Chính phủ ban hành ngày 8/10/2018, có hiệu lực từ ngày 25/11/2018. Theo Nghị định này, mức phạt tiền từ 80 – 100 triệu đồng được áp dụng với tổ chức thực hiện một trong các hành vi bán hàng đa cấp bất chính. Việc quy định rõ các hành vi bán hàng đa cấp bất chính và mức phạt cụ thể sẽ giúp kiểm soát và ngăn chặn các hoạt động bán hàng đa cấp bất hợp pháp, bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng.

Ngoài ra, còn nhiều quy định mới khác có hiệu lực từ tháng 11/2018 như: Thực phẩm chức năng cho trẻ em phải kê khai giá; Hiến máu tình nguyện được nhận quà là dịch vụ khám, chữa bệnh; Các trường phổ thông tiến tới học 2 buổi/ngày; Không sử dụng hình ảnh hút thuốc lá trong phim dành cho trẻ em;… Tất cả những quy định này đều nhằm mục đích cải thiện đời sống của người dân, tăng cường quản lý và giám sát các hoạt động kinh tế – xã hội, đảm bảo an toàn và ổn định của hệ thống.

Các hộ kinh doanh đang đối mặt với một giai đoạn chuyển đổi thuế quan trọng, nhưng để quá trình này diễn ra suôn sẻ, họ cần sự hỗ trợ và hướng dẫn cụ thể hơn ngoài các quy định có sẵn. Hiện nay, Việt Nam có hơn 5,2 triệu hộ kinh doanh, trong đó khoảng 3,6 triệu hộ đã được quản lý thuế đến cuối năm 2024. Tuy nhiên, đến ngày 20/6/2025, chỉ có khoảng 45.247 hộ kinh doanh có doanh thu từ 1 tỷ đồng trở lên đã đăng ký sử dụng hóa đơn điện tử, một con số còn khiêm tốn so với mục tiêu quản lý toàn diện.

Quá trình chuyển đổi từ thuế khoán sang kê khai thuế, lập hóa đơn điện tử và phân luồng dòng tiền qua tài khoản riêng là hoàn toàn hợp lý trong dài hạn. Tuy nhiên, trong ngắn hạn, việc này đang tạo ra nhiều thách thức cho các hộ kinh doanh nhỏ, đặc biệt là về kỹ năng số, hiểu biết pháp lý và chi phí vận hành. Theo luật sư Lê Thị Nhung, Giám đốc Công ty Luật L&A Legal Experts, việc chuyển đổi này không chỉ là thay đổi kỹ thuật mà còn là một bước chuyển thể chế, đòi hỏi tư duy chính sách thấu đáo.

Bà Nhung cho rằng không thể áp dụng cùng một khuôn quản lý cho cả hộ kinh doanh có doanh thu lớn và nhỏ, và nếu không thiết kế chính sách mềm, hàng loạt hộ nhỏ sẽ chọn cách ngừng hoạt động hoặc chuyển sang phi chính thức. Bên cạnh đó, luật sư Nhung cũng cảnh báo về khoảng trống pháp lý trong quản lý dữ liệu số, đặc biệt là về chuẩn chia sẻ dữ liệu giữa các bên liên quan.

Góp ý thêm góc nhìn từ thực tiễn, luật sư Nguyễn Đức Biên, Giám đốc Công ty Luật TNHH Đại La, cho rằng việc chuyển đổi chỉ bền vững nếu được phân loại theo nhóm đối tượng. Luật sư Biên nhấn mạnh rằng với những hộ nhỏ, nên áp dụng chính sách nương nhẹ, miễn xử phạt vi phạm lần đầu, hỗ trợ chi phí chuyển đổi và hướng dẫn kê khai.

Tóm lại, để hỗ trợ hộ kinh doanh trong giai đoạn chuyển đổi thuế quan trọng này, cần có sự hỗ trợ và hướng dẫn cụ thể, cùng với việc phân loại theo nhóm đối tượng để xây dựng chính sách phù hợp. Hơn nữa, các cơ quan chức năng cần tăng cường phổ biến, hướng dẫn và hỗ trợ hộ kinh doanh trong quá trình chuyển đổi, đặc biệt là về kỹ năng số và hiểu biết pháp lý. Chỉ khi có sự hỗ trợ và hướng dẫn cụ thể, các hộ kinh doanh mới có thể thực hiện chuyển đổi thuế một cách suôn sẻ và hiệu quả.