Thực trạng an toàn thực phẩm tại Đồng Nai và các giải pháp giảm thiểu nguy cơ

Thời gian gần đây, vấn đề an toàn thực phẩm (ATTP) đang trở thành một vấn đề nóng tại Việt Nam. Với vị thế là trung tâm sản xuất nông nghiệp và chăn nuôi hàng đầu cả nước, tỉnh Đồng Nai đang đối mặt với nhiều thách thức trong kiểm soát ATTP. PGS.TS Kha Chấn Tuyền, Trưởng khoa Công nghệ hóa học và Thực phẩm, Trường Đại học Nông Lâm Thành phố Hồ Chí Minh, đã có một cuộc trò chuyện với báo chí về vấn đề này.

Ông Kha Chấn Tuyền chia sẻ, trong những năm gần đây, công tác đảm bảo ATTP tại Việt Nam đã có nhiều chuyển biến tích cực. Nhận thức của người tiêu dùng và doanh nghiệp đang được nâng cao rõ rệt. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều thách thức đáng lo ngại, đặc biệt là tại các chợ truyền thống và cơ sở chế biến nhỏ lẻ.

Tại Đồng Nai, với đặc điểm là trung tâm chăn nuôi, trồng trọt và chế biến thực phẩm lớn của cả nước, đang đối mặt với nhiều nguy cơ mất ATTP đáng lo ngại. Những nguy cơ nổi bật có thể chia thành 5 nhóm chính, bao gồm: nguy cơ từ giết mổ và chế biến nhỏ lẻ, tồn dư hóa chất, thuốc bảo vệ thực vật và kháng sinh, hệ thống chuỗi lạnh và vận chuyển chưa đáp ứng yêu cầu bảo quản thực phẩm an toàn, thực phẩm chế biến sẵn từ các cơ sở nhỏ lẻ tiềm ẩn nguy cơ cao, và thiếu liên kết chuỗi và hệ thống truy xuất nguồn gốc.

Về tác động lâu dài đến sức khỏe cộng đồng, PGS.TS Kha Chấn Tuyền cho rằng nếu tình trạng mất ATTP không được kiểm soát hiệu quả, hệ lụy đối với sức khỏe cộng đồng sẽ rất nghiêm trọng và kéo dài. Ông đề xuất cần xây dựng chuỗi thực phẩm an toàn, từ đó hình thành văn hóa tiêu dùng thực phẩm an toàn, vì sức khỏe cộng đồng và sự phát triển dài hạn của địa phương.

PGS.TS Kha Chấn Tuyền cũng đánh giá cao tiềm năng hợp tác giữa “3 nhà”: khoa học – doanh nghiệp – địa phương trong việc xây dựng chuỗi thực phẩm an toàn từ nông trại đến bàn ăn. Ông cho rằng Đồng Nai có đủ nền tảng để trở thành hình mẫu quốc gia về chuỗi thực phẩm an toàn và đề xuất địa phương cần triển khai giải pháp đồng bộ, lấy hợp tác, chuyển giao công nghệ, đào tạo nhân lực làm trụ cột.

Đồng Nai là tỉnh có vị trí quan trọng trong sản xuất nông nghiệp và chăn nuôi của cả nước. Việc đảm bảo ATTP tại đây không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe của người dân địa phương mà còn ảnh hưởng đến người tiêu dùng trên cả nước. Vì vậy, việc triển khai các giải pháp đảm bảo ATTP tại Đồng Nai là rất cần thiết.

Các giải pháp đảm bảo ATTP tại Đồng Nai bao gồm việc tăng cường quản lý và kiểm tra các cơ sở sản xuất, chế biến thực phẩm; nâng cao nhận thức của người sản xuất và người tiêu dùng về tầm quan trọng của ATTP; xây dựng chuỗi thực phẩm an toàn từ nông trại đến bàn ăn; tăng cường hợp tác giữa các bên liên quan trong việc đảm bảo ATTP.

Việc xây dựng chuỗi thực phẩm an toàn tại Đồng Nai sẽ giúp kiểm soát tốt hơn nguồn gốc thực phẩm, giảm thiểu nguy cơ mất ATTP. Đồng thời, việc này cũng sẽ giúp nâng cao giá trị sản phẩm, tăng thu nhập cho người sản xuất và đảm bảo quyền lợi của người tiêu dùng.

Trong thời gian tới, Đồng Nai cần tiếp tục triển khai các giải pháp đảm bảo ATTP một cách đồng bộ và hiệu quả. Việc này sẽ giúp tỉnh Đồng Nai trở thành hình mẫu quốc gia về chuỗi thực phẩm an toàn, góp phần bảo vệ sức khỏe cộng đồng và thúc đẩy sự phát triển bền vững của địa phương.

Thế giới đang bước vào một giai đoạn chuyển đổi kép quan trọng, kết hợp giữa chuyển đổi số và phát triển bền vững. Trong giai đoạn này, các công nghệ số như Internet vạn vật (IoT), trí tuệ nhân tạo (AI), và chuỗi khối (Blockchain) đang hòa nhập với sinh thái học để thúc đẩy sự phát triển của kinh tế tuần hoàn.

Theo GS. Yves Wautelet, chuyên gia đến từ Đại học KU Leuven (Bỉ), mục tiêu chính của chuyển đổi kép là tận dụng tối đa sự kết hợp giữa công nghệ và sinh thái học để tạo ra giá trị lớn hơn, không chỉ về kinh tế, mà còn về xã hội và môi trường. Một ví dụ điển hình về mô hình này là Circulise, một sự kết hợp giữa mô hình quản lý, kinh tế, và công nghệ để mang lại giá trị bền vững và tuần hoàn.

Dự án Fanyatu tại lưu vực sông Congo là một trong những ví dụ thành công của mô hình này. Dự án này tích hợp công nghệ IoT và bản sao số (digital twins) để giám sát và tối ưu hóa việc sử dụng tài nguyên, cũng như xây dựng lòng tin giữa các bên liên quan. Kết quả là khoảng 6 triệu cây đã được trồng, và cộng đồng địa phương đã tham gia vào dự án với vai trò ‘người sản xuất kiêm tiêu dùng tài nguyên’ (resource prosumers).

Mô hình kinh tế tuần hoàn xoay quanh việc giảm thiểu chất thải và tận dụng tối đa giá trị từ sản phẩm và nguyên liệu. Các chuyên gia cho rằng, trong một nền kinh tế tuần hoàn, con người có thể tận dụng được nhiều giá trị hơn từ những gì đã có và duy trì giá trị đó trong nền kinh tế lâu nhất có thể. Điều này có thể đạt được thông qua thiết kế thông minh, giải pháp số, và sự chuyển dịch từ sở hữu sản phẩm sang sử dụng dịch vụ.

Trên thế giới, đã có các dự án khác cho thấy công nghệ mới đang là trợ thủ đắc lực để thúc đẩy nhanh tiến trình và hiệu quả của kinh tế tuần hoàn. EY đang hợp tác với nhiều công ty triển khai công cụ AI phân tích chuỗi cung ứng, giúp giải quyết các điểm nghẽn trong quản lý vận chuyển, giảm lượng phát thải carbon và dự báo nhu cầu nhằm hạn chế sản xuất dư thừa và tồn kho. Plastic Bank (Canada) ứng dụng nền tảng tích hợp AI và Blockchain để biến rác nhựa thành ‘tiền tệ’, cho phép người dân đổi rác lấy nhu yếu phẩm, học phí, bảo hiểm y tế và các dịch vụ thiết yếu khác.

Hiện khoảng 27% các quốc gia đưa hành động kinh tế tuần hoàn vào Đóng góp do Quốc gia Tự quyết định (NDC). Kinh tế tuần hoàn cũng sẽ là chủ đề chính tại Hội nghị Biến đổi khí hậu lần thứ 30 của Liên Hợp Quốc (COP30). Việc khai thác và chế biến nguyên liệu, gồm nhiên liệu hóa thạch, khoáng sản và sinh khối, chiếm ít nhất 55% lượng khí nhà kính toàn cầu, đồng thời góp phần vào tình trạng suy giảm đa dạng sinh học và cạn kiệt tài nguyên thiên nhiên.

GS. Yves Wautelet cho biết sự tương tác giữa công nghệ và nhu cầu của xã hội cần được thể hiện một cách rõ ràng trong thiết kế và vận hành hệ thống quản trị. Không chỉ đơn thuần áp dụng công nghệ, cần xác định rõ công nghệ đó phục vụ lợi ích gì cho cộng đồng, phát triển bền vững và điều chỉnh công nghệ để phù hợp với mục tiêu xã hội.

Trong 6 tháng đầu năm 2025, Nhà máy Thủy điện Trung Sơn đã đạt được sản lượng điện vượt kế hoạch, với hơn 390 triệu kWh, tăng 14% so với kế hoạch và gần 6% so với cùng kỳ năm trước. Thành tích này trở nên đặc biệt ý nghĩa khi lượng nước về hồ không ổn định.

Ông Vũ Xuân Dũng, Giám đốc Công ty TNHH MTV Thủy điện Trung Sơn, chia sẻ về chiến lược ‘kép’ của công ty, vừa đảm bảo phát điện ổn định vừa bảo vệ nguồn nước cho hạ du trong điều kiện thời tiết biến động. Công ty đã tăng cường theo dõi tình hình thủy văn và lượng mưa, chủ động xây dựng các phương án điều tiết nước phù hợp.

Sự phối hợp chặt chẽ với các ngành liên quan và đơn vị vận hành hồ chứa khác trên hệ thống sông Mã đã giúp tối ưu hóa việc tích nước, cấp nước và phát điện, đồng thời giảm thiểu nguy cơ thiếu nước nghiêm trọng cho hạ lưu. Công ty cũng duy trì quy trình vận hành an toàn, không để xảy ra sự cố nghiêm trọng, và thực hiện nghiêm túc các đợt kiểm tra, bảo dưỡng định kỳ toàn bộ thiết bị, tổ máy theo tiêu chuẩn của Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) và Tổng Công ty Phát điện 2 (EVNGENCO2).

Việc nâng cao năng lực phân tích, xử lý sự cố trong vận hành cũng là một điểm nhấn, với đội ngũ kỹ sư vận hành được đào tạo chuyên sâu và sẵn sàng ứng phó với các tình huống khẩn cấp. Thủy điện Trung Sơn tiên phong trong triển khai chuyển đổi số, áp dụng phần mềm IMIS 2.0 để số hóa quy trình quản lý vận hành và khai thác dữ liệu lớn (big data) để giám sát tình trạng thiết bị theo thời gian thực.

Song song với hoạt động sản xuất, công tác an toàn lao động được đặt lên hàng đầu, với việc duy trì huấn luyện, đào tạo định kỳ và đầu tư trang thiết bị bảo hộ hiện đại. Với những kết quả đạt được, TSHPCo đang hiện thực hóa mục tiêu trở thành nhà máy thủy điện kiểu mẫu của EVNGENCO2 về quản trị hiện đại, ứng dụng công nghệ cao và phát triển bền vững.