Trong quá trình toàn cầu hóa, các công ty ô tô hàng đầu thế giới như Toyota, Volkswagen và BMW đã không thể bỏ qua thị trường Trung Quốc – một trong những thị trường lớn nhất và đầy tiềm năng. Để tiếp cận thị trường này, họ đã thiết lập các hợp tác với các nhà sản xuất địa phương. Sự hợp tác này không chỉ giúp các công ty nước ngoài mở rộng thị trường mà còn tạo điều kiện cho sự chuyển giao kiến thức, từ đó giúp các nhà sản xuất Trung Quốc nâng cao chất lượng sản phẩm của mình.

Sự phát triển nhanh chóng của ngành công nghiệp ô tô Trung Quốc trong những năm gần đây là minh chứng cho hiệu quả của chiến lược này. Từ năm 2001 đến năm 2017, ngành công nghiệp ô tô của Trung Quốc đã trải qua một quá trình tăng trưởng đáng kinh ngạc, với sản lượng và doanh số ô tô trên toàn thế giới tăng lên đáng kể. Không chỉ số lượng tăng lên, chất lượng của ô tô Trung Quốc cũng đã được cải thiện đáng kể. Theo số liệu thống kê, tỷ lệ trục trặc của xe du lịch nội địa Trung Quốc đã giảm 75% từ năm 2001 đến năm 2014.

Một phần quan trọng của sự cải thiện này có thể được quy cho sự chuyển giao kiến thức từ các công ty ô tô nước ngoài thông qua các liên doanh. Shengmao Cao, trợ lý giáo sư chiến lược tại Kellogg, định nghĩa sự chuyển giao kiến thức này là việc các công ty có thể quan sát và áp dụng kiến thức và bí quyết sản xuất của nhau một cách tự nhiên hoặc thông qua các thỏa thuận hợp tác. Để đánh giá tác động của sự chuyển giao kiến thức này, các nhà nghiên cứu đã phân tích hàng nghìn cuộc khảo sát do J.D. Power & Associates thực hiện từ năm 2001 đến năm 2014.

Kết quả cho thấy hiệu ứng của sự chuyển giao tri thức từ các liên doanh đã đóng góp 8,3% vào sự cải thiện chất lượng tổng thể của ô tô Trung Quốc trong giai đoạn đó. Việc định lượng những hiệu ứng này không chỉ giúp các công ty hiểu rõ hơn về quyết định hợp tác mà còn cung cấp cái nhìn sâu sắc về chính sách công nghiệp và chiến lược kinh doanh trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu.

Tuy nhiên, sự hợp tác giữa các công ty nước ngoài và các nhà sản xuất địa phương Trung Quốc cũng đặt ra câu hỏi về việc làm thế nào các công ty nước ngoài cân bằng giữa việc kiếm lợi nhuận và khả năng nuôi dưỡng một đối thủ cạnh tranh trong tương lai. Trong khi hợp tác với các nhà sản xuất địa phương để tiếp cận thị trường, họ cũng có nguy cơ giúp các đối thủ cạnh tranh tiềm năng nâng cao năng lực sản xuất và cạnh tranh.

Đa dạng hóa và cân bằng giữa mục tiêu kinh doanh và chiến lược dài hạn là thách thức mà các công ty cần giải quyết khi tham gia vào các liên doanh tại thị trường Trung Quốc và các thị trường mới nổi khác. Các công ty cần xem xét kỹ lưỡng về chiến lược hợp tác và tận dụng sự chuyển giao kiến thức để vừa đạt được mục tiêu ngắn hạn vừa duy trì lợi thế cạnh tranh lâu dài.

Jeep, biểu tượng của sự tự do và thịnh vượng trong ký ức của nhiều người Trung Quốc thuộc thế hệ 8X, hiện nay đã trở thành một phần của quá khứ. Liên doanh GAC Fiat Chrysler Automobiles, đơn vị chịu trách nhiệm sản xuất và phân phối xe Jeep tại Trung Quốc, đã chính thức tuyên bố phá sản vào ngày 8/7 vừa qua. Đây là liên doanh đầu tiên giữa một tập đoàn nước ngoài và một công ty Trung Quốc bị khai tử trên thị trường ô tô nội địa.

Khi Jeep chính thức bắt đầu sản xuất nội địa tại Trung Quốc vào năm 2015, thương hiệu xe hơi đến từ Mỹ này nhanh chóng chiếm được cảm tình của giới trẻ thành thị. Chỉ sau 2 năm, doanh số của Jeep tại Trung Quốc đã đạt đỉnh với 220.000 xe bán ra. Tuy nhiên, thời kỳ hoàng kim của Jeep đã nhanh chóng kết thúc khi người tiêu dùng bắt đầu phàn nàn về chất lượng xe và thị trường ô tô Trung Quốc chứng kiến sự chuyển dịch mạnh mẽ với sự xuất hiện của làn sóng xe điện và công nghệ thông minh.

Đến năm 2021, doanh số của liên doanh này đã giảm xuống còn hơn 20.000 xe. Một năm sau đó, doanh nghiệp đã tuyên bố phá sản khi khoản nợ lên đến hơn 4 tỷ nhân dân tệ. Thậm chí, nhà máy của công ty cũng không thể bán được, cho thấy mức độ thất bại toàn diện của thương hiệu Jeep tại thị trường Trung Quốc.

Jeep không phải là thương hiệu duy nhất gặp khó khăn trong làn sóng thoái trào của thị trường ô tô Trung Quốc. Thị phần của các liên doanh ô tô nước ngoài tại Trung Quốc đã giảm từ hơn 50% vào năm 2018 xuống chỉ còn 27,5% trong năm 2024. Nguyên nhân chính dẫn đến sự suy giảm này là sự trỗi dậy mạnh mẽ của xe năng lượng mới.

Giới trẻ Trung Quốc ngày nay ngày càng ưa chuộng thiết kế hiện đại, tiện nghi số và khả năng tùy biến cao – những yếu tố mà xe nội địa làm tốt hơn hẳn. Trong khi đó, phần lớn các hãng xe liên doanh vẫn chỉ đưa vào thị trường Trung Quốc những mẫu xe ‘copy-paste’ từ châu Âu hoặc Mỹ, không phù hợp với thị hiếu nội địa đang thay đổi chóng mặt.

Ngay cả những thương hiệu sang trọng như BMW, Mercedes-Benz hay Audi, từng được xem là ‘biểu tượng đẳng cấp’, cũng đang dần mất điểm. Ngày càng nhiều xe sang cũ như Audi hay BMW được rao bán giá rẻ trên thị trường xe cũ, trở thành lựa chọn ‘bình dân’ cho thế hệ Gen Z có thu nhập hạn chế.

Ngược lại, nhóm khách hàng chính của thị trường xe mới, những người trong độ tuổi 35 đến 45, lại chuộng xe điện nội địa với thiết kế rộng rãi, nhiều công nghệ và chi phí vận hành thấp. Để tồn tại, các hãng xe liên doanh buộc phải đầu tư mạnh vào nghiên cứu và phát triển (R&D) bản địa ngay tại Trung Quốc, nhằm tạo ra những sản phẩm phù hợp với thị hiếu và nhu cầu của người tiêu dùng trong nước.

Thị trường ô tô Việt Nam đang trải qua một sự chuyển biến đáng kể trong sở thích của người tiêu dùng. Phân khúc xe sedan hạng B dưới 600 triệu đồng, một thời được ưa chuộng, hiện không còn giữ được vị thế như trước đây. Mặc dù các nhà sản xuất và phân phối đã thực hiện nhiều nỗ lực để giảm giá và cung cấp ưu đãi, nhưng lượng tiêu thụ xe sedan hạng B trong nửa đầu năm 2025 vẫn ghi nhận sự sụt giảm.

Toyota Vios nổi lên là mẫu xe hút khách nhất trong phân khúc này, tuy nhiên doanh số của nó cũng chỉ đạt gần 5.300 xe. Sự sụt giảm doanh số của phân khúc xe sedan hạng B có thể được lý giải bởi sự thay đổi về thị hiếu của người tiêu dùng, khi họ có nhiều lựa chọn khác nhau trong phân khúc ô tô gầm cao và ô tô điện. Ngoài ra, áp lực cạnh tranh trong phân khúc này cũng ngày càng tăng, khiến cho các mẫu xe sedan hạng B không còn bán chạy như trước đây.

Trong nửa đầu năm 2025, doanh số của phân khúc xe sedan hạng B chỉ đạt 16.087 xe, giảm 89 xe tương đương 0,5% so với cùng kỳ năm ngoái. Toyota Vios đang tạm thời nắm lợi thế trong cuộc đua doanh số phân khúc này, với doanh số gần 5.265 xe. Hyundai Accent và Honda City cũng đang cạnh tranh quyết liệt, nhưng doanh số của cả hai mẫu xe này đều sụt giảm so với cùng kỳ năm ngoái.

Hyundai Accent, từng là một trong những mẫu xe bán chạy nhất trong phân khúc này, đã giảm mạnh doanh số, chỉ bán được 3.793 xe trong nửa đầu năm 2025. Mẫu xe này đã không còn giữ được sức hút như thế hệ cũ, và kiểu dáng mới của nó không còn được ưa chuộng như trước đây. Hyundai cần có những chiến lược mới để giúp Accent lấy lại vị thế.

Honda City cũng đã giảm doanh số, chỉ bán được 3.595 xe trong nửa đầu năm 2025. Mặc dù đã có những chương trình ưu đãi và giảm giá, nhưng mẫu xe này vẫn không thể duy trì được vị thế của mình trong phân khúc này. Để cạnh tranh hiệu quả, Honda cần có những bước đi chiến lược để giúp City cải thiện doanh số.

Tóm lại, phân khúc xe sedan hạng B dưới 600 triệu đồng đang đối mặt với những thách thức lớn, khi người tiêu dùng có nhiều lựa chọn khác nhau và áp lực cạnh tranh ngày càng tăng. Các nhà sản xuất và phân phối cần phải có những chiến lược mới để có thể cạnh tranh hiệu quả trong phân khúc này. Việc đa dạng hóa sản phẩm, áp dụng công nghệ mới và tăng cường các chương trình ưu đãi sẽ là chìa khóa giúp các mẫu xe sedan hạng B lấy lại sức hút.