Tỷ phú Mohammed Al Amoudi – Biểu tượng toàn cầu hóa của Trung Đông – Châu Phi

Với khối tài sản ước tính khoảng 7,5 tỷ USD, Mohammed Al Amoudi là một trong những tỷ phú quyền lực và kín tiếng nhất thế giới. Đế chế kinh doanh của ông trải rộng từ các mỏ vàng tại Ethiopia đến nhà máy lọc dầu lớn nhất Thụy Điển, thể hiện sự đa dạng và ảnh hưởng sâu rộng trong nền kinh tế toàn cầu.

Ông Al Amoudi sinh năm 1946 tại thị trấn Dessie, tỉnh Wollo, Ethiopia, trong một gia đình có cha là người Yemen và mẹ là người Ethiopia. Sau khi chuyển đến Ả Rập Xê Út sinh sống, ông bắt đầu sự nghiệp trong ngành xây dựng mà không có nền tảng đại học. Tuy nhiên, sự nhạy bén trong kinh doanh, khả năng am hiểu thị trường và tầm nhìn chiến lược đã giúp ông đạt được thành công vượt bậc.

Đầu thập niên 1980, Al Amoudi sáng lập tập đoàn MIDROC, đóng vai trò đầu tàu cho các hoạt động đầu tư tại Ethiopia. MIDROC nhanh chóng trở thành công ty đa ngành lớn nhất tại quốc gia Đông Phi này, sở hữu các mỏ vàng, dự án bất động sản, nông nghiệp, nhà máy xi măng và bệnh viện tư nhân. Một trong những khoản đầu tư trọng điểm của ông tại Ethiopia là Midroc Gold, sở hữu quyền khai thác mỏ Lega Dembi – mỏ vàng lớn nhất nước.

Ngoài ra, ông còn sở hữu hoặc kiểm soát nhiều công ty trong lĩnh vực thực phẩm, nước giải khát và dịch vụ y tế, tạo việc làm cho hàng chục nghìn người Ethiopia. Sự hiện diện của ông trong nền kinh tế Ethiopia không chỉ đóng góp vào sự phát triển kinh tế mà còn tạo ra nhiều cơ hội việc làm cho người dân địa phương.

Ông Al Amoudi cũng mở rộng hoạt động sang châu Âu thông qua tập đoàn Corral Petroleum Holdings có trụ sở tại Thụy Điển. Ông nắm quyền kiểm soát Preem AB, công ty lọc dầu lớn nhất Thụy Điển, vận hành hai nhà máy quy mô lớn tại Lysekil và Gothenburg. Sự tham gia của ông vào lĩnh vực năng lượng tại châu Âu thể hiện sự đa dạng hóa trong hoạt động kinh doanh và khả năng thích nghi với các thị trường khác nhau.

Tuy nhiên, ông cũng gặp phải một biến cố lớn trong cuộc đời khi bị bắt giữ tại Ả Rập Xê Út vào tháng 11/2017 trong chiến dịch chống tham nhũng của Thái tử Mohammed bin Salman. Sau hơn 400 ngày bị tạm giam, ông được trả tự do vào đầu năm 2019. Kể từ đó, ông đã lấy lại quyền kiểm soát đế chế của mình và khôi phục hoạt động tại các thị trường trọng điểm.

Tài sản của ông đã tăng vọt trong năm 2023, với mức tăng 3,6 tỷ USD, nâng tổng giá trị tài sản ròng lên 9,05 tỷ USD. Sự phục hồi ấn tượng này cho thấy khả năng phục hồi và thích nghi của ông trước những thách thức và biến động trong kinh doanh.

Ông Al Amoudi không chỉ được biết đến với vai trò một nhà đầu tư tầm cỡ mà còn tích cực tham gia các hoạt động thiện nguyện tại cả Ethiopia và Ả Rập Xê Út. Ông đã tài trợ hàng trăm triệu USD cho các bệnh viện, trung tâm nghiên cứu, học bổng đại học và các sáng kiến y tế cộng đồng. Những đóng góp của ông đã mang lại tác động tích cực đến cuộc sống của nhiều người, thể hiện trách nhiệm xã hội của một doanh nhân thành đạt.

Với những đóng góp kinh tế và đầu tư chiến lược của mình, ông đã được Chính phủ Thụy Điển trao Huân chương Ngôi sao Bắc Cực hạng nhất vào năm 2007. Đây là sự công nhận của quốc tế về những đóng góp của ông trong lĩnh vực kinh doanh và đầu tư, cũng như vai trò của ông trong việc thúc đẩy mối quan hệ kinh tế giữa Thụy Điển và các nước khác.

Điền Bắc Thần, một doanh nhân nổi tiếng của Hồng Kông, đã có một trải nghiệm đáng nhớ khi hóa thân thành lao công trong 48 giờ. Xuất thân từ gia tộc trâm anh thế phiệt của Hồng Kông, ông từng gây chấn động với phát ngôn ‘người nghèo vẫn nghèo vì lười’ và quyết định thực hiện một cuộc thử nghiệm để chứng minh quan điểm của mình.

Tuy nhiên, sau chỉ 48 giờ làm lao công, ông đã phải bỏ cuộc. Ông đã trải qua cuộc sống khó khăn, từ việc sống trong một căn phòng nhỏ, ẩm mốc, đến việc làm công việc dọn vệ sinh các tuyến phố trung tâm với thu nhập thấp. Ông cũng đã phải đối mặt với việc không thể mua nổi một hộp cơm rẻ nhất. Đây là một trải nghiệm khó khăn và có lẽ không dễ dàng đối với một người như ông, người đã quen với cuộc sống giàu có và tiện nghi.

Trải nghiệm này đã thay đổi hoàn toàn quan điểm sống và điều hành kinh doanh của ông. Ông đã nhận ra rằng không phải cứ nỗ lực là sẽ thành công, và rằng có những con người chỉ muốn tồn tại thôi cũng đã phải dốc cạn sức lực. Ông đã bắt đầu quan tâm nhiều hơn đến chính sách phúc lợi và công bằng xã hội. Việc ông thực hiện chuyến thử nghiệm ngắn ngủi này đã mở ra cho ông một cánh cửa mới, giúp ông hiểu hơn về cuộc sống của những người lao động nghèo khổ.

Sau chuyến trải nghiệm, ông đã đề xuất xây thêm nhà vệ sinh công cộng cho phụ nữ và kêu gọi điều chỉnh lại giá vé giao thông công cộng sao cho phù hợp với thu nhập của người lao động. Ông cũng đã định hướng lại doanh nghiệp của mình theo hướng ‘linh hoạt và có trách nhiệm xã hội’, khuyến khích tuyển dụng người lao động lớn tuổi và tăng cường phúc lợi nội bộ. Những thay đổi này cho thấy ông đã trở thành một doanh nhân có tư duy nhân văn và thực tế hơn.

Trải nghiệm ngắn ngủi ấy đã khiến ông ‘nghèo đi một phần ảo tưởng’ và buộc ông phải nhìn lại cách xã hội vận hành. Ông đã trở thành một doanh nhân có tư duy nhân văn và thực tế hơn, và là ví dụ điển hình cho một doanh nhân từng bước dịch chuyển từ tư duy tinh hoa sang một tư duy nhân văn và thực tế hơn. Việc ông thực hiện chuyến thử nghiệm và thay đổi quan điểm của mình là một minh chứng cho thấy rằng, đôi khi, chúng ta cần phải trải qua những khó khăn và thử thách để có thể hiểu và đồng cảm với người khác.

Hiện tại, ông Điền Bắc Thần vẫn tiếp tục hoạt động trong lĩnh vực kinh doanh và từ thiện. Ông đã trở thành một trong những doanh nhân nổi tiếng và có ảnh hưởng tại Hồng Kông, không chỉ về mặt kinh doanh mà còn về mặt xã hội. Lịch sử Hồng Kông ghi nhận ông là một trong những người đã có đóng góp vào việc thúc đẩy công bằng xã hội và nâng cao cuộc sống của người lao động.

Cuộc đời của Doãn Minh Thiện, người sáng lập tập đoàn công nghiệp ô tô Lifan của Trung Quốc, là một câu chuyện đầy cảm hứng về sự thăng trầm và biến cố. Từ một đứa trẻ bán kim chỉ trong căn nhà tranh nghèo khó đến việc trở thành huyền thoại trong giới kinh doanh Trung Quốc, ông đã trải qua gần như mọi đỉnh cao và vực sâu của đời người.

Sinh năm 1938 trong một gia đình địa chủ khá giả, Doãn Minh Thiện đã có một tuổi thơ sung túc cho đến khi biến cố ập đến: cha mất sớm, gia đình sa sút, và họ phải chuyển về sống trong căn nhà tranh tồi tàn. Ở tuổi 12, cậu bé Minh Thiện đã phải tự mày mò kinh doanh kim chỉ để nuôi sống mẹ và bản thân. Lời dặn của mẹ: ‘Không học thì đời con cũng vô dụng’ đã trở thành kim chỉ nam trong cuộc đời ông. Doãn quyết tâm quay lại học tập và nhanh chóng thể hiện mình là một tài năng toán học xuất chúng khi hoàn tất chương trình tương đương bậc cử nhân khi còn chưa tốt nghiệp trung học.

Thế nhưng, tai họa lại ập đến. Do một số phát ngôn bị xem là ‘sai lệch’ trong giai đoạn chính trị cực đoan, ông bị đuổi học và sau đó bị kết án 18 năm tù cải tạo. Trong suốt gần 2 thập kỷ sau song sắt, ông vẫn không bỏ cuộc. Thay vào đó, ông học tiếng Anh, đọc văn học cổ điển, dịch sách, rèn luyện thể chất để chuẩn bị cho ngày trở lại.

Ra tù ở tuổi 41, trong tay không tiền, không địa vị, ông bắt đầu hành trình tái thiết cuộc đời. Làm phiên dịch, giảng viên rồi biên tập viên, ông nhanh chóng được bổ nhiệm làm Phó Giám đốc Nhà xuất bản Trùng Khánh. Năm 1985, ở tuổi 47, ông từ bỏ công việc nhà nước để tìm hiểu thế giới kinh doanh, sau đó tự mình lập công ty sách. Cuốn sách ‘Một hào cho học sinh trung học’ phát hành sau đó đã bán hơn 30 triệu bản, đem về khoản lợi nhuận khổng lồ, tạo bước đệm để ông bước vào hành trình mạo hiểm hơn.

Ở tuổi 53, khi đồng nghiệp nghĩ đến nghỉ hưu thì ông thành lập Công ty Lifan, bước vào ngành công nghiệp xe máy – nơi đã có những ‘ông lớn’ như Gia Lăng và Kiến Thiết thống trị. Nhưng chính tại vùng đất cạnh tranh khốc liệt ấy, Lifan vươn lên mạnh mẽ bằng đổi mới công nghệ: sản xuất động cơ siêu nhỏ, giới thiệu động cơ xe máy đầu tiên sử dụng khởi động điện tại Trung Quốc, tạo ra cú hích bùng nổ cho ngành xe máy nội địa.

Năm 2003, ông tiếp tục mở rộng sang lĩnh vực ô tô. Dù gặp không ít thách thức nhưng Lifan đã ra mắt mẫu xe Lifan 320 và nhanh chóng chiếm lĩnh thị trường. Từ một công ty xe máy, Lifan trở thành tập đoàn công nghiệp hàng đầu Trung Quốc với 18 nhà máy trong vòng 18 năm. Đỉnh cao rực rỡ đến cú ngã đau đớn. Năm 2010, Lifan niêm yết trên sàn chứng khoán Thượng Hải. Doãn Minh Thiện khi ấy đã 72 tuổi, trở thành người giàu nhất Trùng Khánh với tài sản ước tính hơn 11 tỷ NDT (khoảng 40.000 tỷ đồng).

Thế nhưng, năm 2016, Lifan vướng vào vụ điều tra liên quan đến khoản trợ cấp hơn 100 triệu NDT (khoảng 364 tỷ đồng) từ chính phủ trung ương. Do ảnh hưởng uy tín và niềm tin thị trường nên doanh thu lao dốc. Ông tuyên bố nghỉ hưu năm 2017, nhưng chỉ 2 năm sau, buộc phải trở lại để ‘cứu đứa con tinh thần’. Năm 2020, Lifan chính thức nộp đơn xin tái cơ cấu và phá sản, chuyển giao quyền sở hữu cho Tập đoàn Geely. Tất cả những gì Doãn Minh Thiện gây dựng suốt 3 thập kỷ nay không còn thuộc về ông.

Tháng 8/2023, Doãn Minh Thiện chủ động chuyển vào viện dưỡng lão. Không sống cùng con cái, không thuê người chăm sóc, ông chọn một cuộc sống giản dị và lặng lẽ. Mỗi ngày trôi qua với vài trang sách, chút âm nhạc, vài bước tản bộ, đôi dòng nhật ký và những lần lặng lẽ theo dõi tin tức về công ty do chính ông gây dựng. Gần tuổi 90, sống cô độc trong viện dưỡng lão, Doãn Minh Thiện chia sẻ một tâm niệm giản đơn nhưng sâu sắc: trong kinh doanh cũng như trong cuộc đời, không có điều gì là vĩnh cửu.

Cuộc đời của tỷ phú Viên Bảo Cảnh đã trở thành một bài học kinh điển và đầy sức cảnh tỉnh cho giới doanh nhân. Từ một cậu bé nghèo khó ở vùng quê Liêu Ninh, ông đã vươn lên thành một tỷ phú huyền thoại với khối tài sản khổng lồ. Tuy nhiên, ông cũng đã tự tay đẩy mình xuống vực thẳm tội lỗi và kết thúc cuộc đời bằng án tử hình – một cái giá quá đắt cho những sai lầm.

Viên Bảo Cảnh được biết đến như một doanh nhân trẻ, quyết đoán và không ít lần bị gọi là ‘con sói già trên sàn chứng khoán’ trong thập niên 1990, khi Trung Quốc chuyển mình sang nền kinh tế thị trường. Sinh năm 1966 tại tỉnh Liêu Ninh trong một gia đình nông dân nghèo khó, Viên Bảo Cảnh đã hun đúc trong mình một ý chí kiên cường và khát khao đổi đời mãnh liệt từ sớm.

Ông xuất sắc thi đỗ vào Đại học Chính pháp Trung Quốc và sau đó nhận được ‘bát cơm vàng’ tại một ngân hàng nhà nước. Tuy nhiên, chỉ ba năm sau, khát vọng làm giàu đã thôi thúc ông từ bỏ công việc ổn định để dấn thân vào thương trường với hai bàn tay trắng và 20 vạn Nhân dân tệ (NDT) vay mượn. Quyết định thành lập công ty buôn nông sản ở Bắc Kinh của ông bị nhiều người chế giễu là ‘bỏ bát cơm vàng đi bán khoai’. Tuy nhiên, chỉ trong vòng sáu tháng, Viên Bảo Cảnh đã chứng minh tầm nhìn của mình bằng lợi nhuận hơn 2 triệu tệ, mở ra một con đường làm giàu trải đầy ‘thảm đỏ’.

Ông nhanh chóng ghi dấu ấn với dự án trồng giống ‘lúa mì đen nhỏ’, một loại cây trồng mới giúp ông thu về hàng triệu chỉ sau 6 tháng. Dẫu vậy, nông nghiệp chỉ là bước đệm, Viên lao vào thị trường chứng khoán khi nó còn mơ hồ và dễ biến động, thâu tóm các ‘vỏ công ty’ – doanh nghiệp sắp phá sản hoặc đang cổ phần hóa, rồi tái cấu trúc, khuếch trương giá cổ phiếu và bán ra kiếm lời. Với tầm nhìn sắc bén và sự quyết đoán, Tập đoàn Kiện Hạo (Jianhao Group) của Viên Bảo Cảnh đã nắm quyền kiểm soát hơn 60 công ty, đưa tổng tài sản cá nhân lên hơn 30 tỷ NDT (gần 4,3 tỷ USD theo tỷ giá hiện tại).

Viên Bảo Cảnh được truyền thông ca ngợi là ‘ông vua thâu tóm’ hay ‘doanh nhân kiểu mẫu’ của Trung Quốc trong giai đoạn cải cách. Ông trở thành một trong những tỷ phú trẻ nhất và quyền lực nhất Trung Quốc trước tuổi 40, đồng thời còn được biết đến với lòng hảo tâm khi lập quỹ học bổng giúp đỡ hàng nghìn học sinh nghèo.

Tuy nhiên, đứng trên đỉnh cao danh vọng và quyền lực, ít ai ngờ rằng Viên Bảo Cảnh lại bắt đầu một vết trượt dài dẫn đến bi kịch. Năm 1996, một khoản đầu tư lớn vào thị trường hàng hóa kỳ hạn ở Thành Đô thất bại, khiến ông thiệt hại hơn 90 triệu NDT. Viên Bảo Cảnh tin rằng mình bị doanh nhân Lưu Hán, một đối thủ kinh doanh máu mặt có liên hệ ngầm với xã hội đen, gài bẫy. Lòng thù hận đã khiến ông đưa ra một quyết định tồi tệ: thuê người em thân thiết Vương Hưng ám sát Lưu Hán.

Kế hoạch bất thành, nhưng bí mật này lại trở thành con dao hai lưỡi. Vương Hưng sau đó quay sang tống tiền Viên Bảo Cảnh, đẩy ông vào thế bí. Lo sợ bị lật tẩy, thay vì tìm đến pháp luật, Viên Bảo Cảnh lại chọn con đường tội lỗi hơn: ông ra lệnh sát hại chính Vương Hưng. Vụ án mạng của Vương Hưng cuối cùng đã phơi bày toàn bộ âm mưu đen tối. Khi cơ quan chức năng điều tra mở rộng, mọi bằng chứng đều hướng về Viên Bảo Cảnh là kẻ chủ mưu trong đường dây giết người.

Từ một ‘doanh nhân huyền thoại’, ông chính thức trở thành ‘bị cáo giết người có tổ chức’, gây chấn động cả Trung Quốc. Năm 2003, Viên bị bắt giữ. Tòa án xác định ông là chủ mưu trong vụ giết người có tổ chức, động cơ vì tư thù và lo ngại bị phản bội. Bất chấp danh tiếng từng là người sáng lập quỹ học bổng giúp sinh viên nghèo, Viên không tránh khỏi sự nghiêm khắc của pháp luật. Trước tòa, mọi lời biện minh đều trở nên vô nghĩa khi bằng chứng buộc tội ông quá rõ ràng. Khi bị tuyên án tử hình, Viên Bảo Cảnh và gia đình đã đưa ra một đề nghị gây sốc: chuyển nhượng quyền sở hữu mỏ dầu trị giá khoảng 49,5 tỷ NDT (tương đương hàng tỷ USD) ở Indonesia cho chính phủ để xin được giảm nhẹ tội.

Đề nghị này đã gây ra tranh cãi lớn và khiến án tử hình của ông bị hoãn trong một thời gian ngắn. Tuy nhiên, Tòa án Tối cao Trung Quốc đã đưa ra tuyên bố đanh thép: ‘Không ai có thể dùng tiền để xóa tội giết người’. Vào ngày 17 tháng 3 năm 2006, Viên Bảo Cảnh chính thức bị thi hành án tử hình bằng tiêm thuốc độc tại Liêu Dương, cùng với hai người em trai của mình là Viên Bảo Kì và Viên Bảo Sâm vì liên quan đến vụ án. Ông trở thành tỷ phú đầu tiên của Trung Quốc phải chịu án tử hình vì tội giết người.

Câu chuyện về Viên Bảo Cảnh vẫn thường được nhắc lại ở Trung Quốc như một bài học cảnh tỉnh sâu sắc. Nó là minh chứng rõ ràng cho việc: dù có xuất thân nghèo khó hay tài năng phi thường đến đâu, khi lòng tham lấn át lý trí và đẩy con người vào vòng xoáy tội lỗi, mọi hào quang đều có thể sụp đổ trong chớp mắt. Và quan trọng hơn cả, không có số tiền nào, dù là hàng tỷ USD, đủ lớn để mua chuộc công lý.