Thị trường chứng khoán Việt Nam gần đây đang chứng kiến sự dịch chuyển đáng kể trong bối cảnh Bộ Tài chính đề xuất sửa đổi Luật Thuế Thu nhập cá nhân. Một trong những đề xuất nổi bật là áp dụng mức thuế suất 20% trên thu nhập từ việc bán chứng khoán, sau khi trừ đi giá mua và các chi phí liên quan. Đây không phải là một phương án mới, vì nó đã từng được quy định trong Luật Thuế Thu nhập cá nhân năm 2007. Tuy nhiên, do một số vướng mắc trong quá trình thực thi, từ năm 2015, pháp luật thuế đã chuyển sang áp dụng phương pháp đơn giản hơn, tức là thu thuế 0.1% trên giá trị mỗi lần giao dịch.
Việc áp dụng thuế mới này có thể mang lại nhiều tác động nhất định đến thị trường chứng khoán Việt Nam. Một mặt, đề xuất này nhận được sự ủng hộ từ một số phía vì cho rằng nó sẽ giúp đảm bảo sự công bằng trong thu nhập giữa lĩnh vực chứng khoán và các nguồn thu nhập khác. Mặt khác, không ít chuyên gia và nhà đầu tư tỏ ra lo ngại rằng việc đánh thuế trực tiếp trên lợi nhuận sẽ làm giảm sức hấp dẫn của thị trường chứng khoán Việt Nam, đặc biệt là đối với các nhà đầu tư ngắn hạn.
Trong chiến lược phát triển thị trường tài chính, các cơ quan quản lý thường nhấn mạnh rằng thị trường tài chính muốn vững mạnh phải phát triển đồng bộ trên cả hai chân: thị trường tiền tệ và thị trường vốn. Tuy nhiên, thực trạng gần 30 năm xây dựng thị trường vốn Việt Nam vẫn còn hạn chế, trong khi hệ thống ngân hàng thương mại đang gánh vác phần lớn vai trò cung ứng vốn cho nền kinh tế. Tỷ lệ người dân có tài khoản ngân hàng rất cao, nhưng tỷ lệ người dân đầu tư vào chứng khoán vẫn còn khiêm tốn, với khoảng 10 triệu tài khoản chứng khoán, tương đương 10% dân số.
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng này, nhưng một yếu tố quan trọng là thói quen và tâm lý của nhà đầu tư cá nhân. Người dân thường ưu tiên gửi tiết kiệm ngân hàng vì tính an toàn và lãi suất ổn định, mà không phải chịu thuế thu nhập cá nhân trên tiền lãi. Nếu chính sách thuế chứng khoán mới được thông qua, mặc dù có thể giúp thị trường chứng khoán Việt Nam tiệm cận gần hơn với các thông lệ quốc tế, nhưng điều này có thể tạo ra sự so sánh không thuận lợi cho thị trường chứng khoán so với kênh tiết kiệm ngân hàng.
Đề xuất áp dụng thuế 20% trên lãi chứng khoán đặt thị trường tài chính Việt Nam trước một ngưỡng cửa lựa chọn quan trọng. Cần phải cân bằng giữa mục tiêu công bằng và mục tiêu phát triển thị trường vốn. Để đạt được điều này, các cơ quan quản lý cần xem xét kỹ lưỡng lộ trình thực hiện và có thể cân nhắc miễn hoặc giảm thuế cho một số sản phẩm tài chính cần khuyến khích, như quỹ đầu tư dài hạn, đặc biệt là quỹ mở trái phiếu.
Tóm lại, việc áp dụng thuế 20% trên lãi chứng khoán không chỉ liên quan đến bài toán thu ngân sách, mà còn là một phép thử đối với tầm nhìn phát triển thị trường tài chính Việt Nam một cách bền vững. Một quyết định thiếu cân bằng có thể khiến thị trường chứng khoán tiếp tục đối mặt với khó khăn trong việc cạnh tranh với kênh ngân hàng, và điều này có thể kéo dài tình trạng thị trường tài chính Việt Nam “đi khập khiễng” với sự quá tải của hệ thống ngân hàng.
VietnamPlus
